Voorlopers van de koepokenting

Voordat Edward Jenner in 1798 zijn licht liet schijnen over zijn methode om pokken te bestrijden door middel om als koepokenting, werd er al geruime tijd geënt met menselijke pokstof. Daarvoor waren er andere methodes in zwang die echter een meer verlichtende dan genezende werking hadden. Binnen de 18e eeuw zien we dus veel veranderen.

Net als andere medici uit zijn tijd voerde Jenner enting met menselijke pokstof (variolaties) uit. Hij was echter geïntrigeerd door het gerucht dat wie eenmaal koepokken had gehad, geen pokken meer kon krijgen. Koepokken is een virale infectie bij koeien, die weinig gevolgen heeft behalve wat blaasjes op de uier.

Ook had hij kennis genomen van het werk dat de Nederlander Geert Reinders, waarover hij in 1774 publiceerde, verricht had op het gebied van het enten tegen runderpest.

Melkmeisjes hadden wel vaker koepokken, en toen één van hen, Sarah Nelmes, Jenner op 14 mei 1796 raadpleegde, zag hij zijn kans schoon zijn theorie uit te testen. Hij koos James Phipps, de achtjarige zoon van zijn tuinman uit, en infecteerde hem met de koepokken van Sarah. Hij deed dat door bij James op een arm een paar krasjes te maken waarin wat materiaal van de pokjes van Sarah werd gewreven.

James werd een beetje ziek maar was binnen een week weer beter. Zo kwam Jenner er achter dat koepokken van mens naar mens en van koe naar mens konden overgaan. De uitgevoerde handeling werd inoculatie met vaccinia gedoopt, later werd dit vaccinatie genoemd.

Vervolgens probeerde Jenner op 1 juli d.o.v. een ouderwetse variolatie bij James, die daar in het geheel niet op reageerde. Hij bleek immuun te zijn geworden! Hij probeerde dit nog bij vele andere patiënten, steeds met hetzelfde resultaat.

‘Noodig Voorbericht’

De uitvinding van de inënting schynt waarlyk de schranderste, de heerlykste, de nuttigste voor het menschlyk geslagt. Men redeneert dus: Alle menschen worden met een suurdesem, of zaad van de kinderpokjes in hun bloed geboren, welk, ter zyner tyd ryp, en bekwaam gemaakt zyn vrucht voort te brengen (by den eenen, naar maate van des zelfs eigen gestel, vroeger, by den anderen laater, by weinigen, daar de natuur weigert zich te laaten opwekken, in ’t geheel niet) die ziekte doet ontstaan, die men kinderpokjes noemt.

Spotprent waarop Jenner bezig is met het inenten van patienten die als resultaat koe-achtige vormen aannemen.(180202) Het  onderschrift luidt: ‘The Cow Pock, or the Wonderful Effects of the New Inoculation!’