De nieuwe Psalmberijming van 1773 en de invoering ervan in 1774
Op 6 juli 1774 werd in Arnhem namens Erf-Stadhouder Willem V door de Staten van het Vorstendom Gelre en het Graafschap Zutphen, een Publicatie uitgegeven met betrekking tot een nieuwe psalmberijming.
Al op 27 oktober 1773 had de Staten Generaal besloten de nieuwe berijming in te voeren. Het heeft dus even geduurd voor het op de agenda van de Stten ten van de diverse gewesten stond.
De vorige berijming
Sinds 1566 werd de berijming van Petrus Datheen, (ca 1531-1588) gebruikt.
Datheen was een belangrijk figuur in de calvinistische Reformatie in de Nederlanden. Het leek er eerst niet erg op dat hij ooit zo’n rol zou spelen, want aanvankelijk volgde hij een opleiding tot priester in het karmelietenklooster in Ieper. Hij verliet dat klooster en de R.K. kerk nadat hij meemaakte dat een 19 jarige jongen vanwege zijn geloof op de brandstapel terecht kwam.(ca. 1550)
In de jaren daarna kwam hij steeds meer onder de invloed van de orthodoxie – de rechtzinnige stroming – in de reformatie.
Datheen werd vooral bekend door zijn vertalingen van de Heidelbergse Catechismus en de berijmingen van de Psalmen. Van 1578 tot 1584 was hij predikant van het toen nog Calvinistische Gent. In die jaren kreeg hij onenigheid met de veel toleranter Willem van Oranje.
De laatste was van mening dat iedereen gewetensvrijheid had, maar Datheen stelde dat de overheid partij moest kiezen voor de ware godsdienst en dat dientengevolge een protestantse overheid geen rooms-katholieke kerken hoefde te tolereren.
In 1574 besloot de synode van Dordrecht de berijming van Datheen voor algemeen gebruik in de kerk toe te staan. Vanwege de stijl en niet-melodieuze vorm stond Datheens berijming al vanaf het begin onder kritiek.
De eerste ‘aanval’ op deze berijming kwam van Philips van Marnix van Sint Aldegonde in 1580. (zie afb. op de volgende pagina) Deze berijming was zeker in literair opzicht moderner dan die van Datheen.
Lees het complete artikel hieronder.
Dick Kranen
Psalmberijming-1773
